Antykoncepcja dla nastolatków - metody antykoncepcyjne dla młodzieży
Metody antykoncepcyjne wśród młodzieży, takie jak stosunek przerywany czy uprawianie seksu kilka dni po miesiączce są wciąż na topie. Nieplanowane macierzyństwo nastolatek to często skutek niedostatecznej edukacji seksualnej. Młodzież wkracza w świat miłości fizycznej, niewiele wiedząc o własnej fizjologii i antykoncepcji. Jak nastolatki mogą chronić się przed zbyt wczesnym rodzicielstwem i czy mogą stosować antykoncepcję hormonalną?
Spis treści
- Naturalne metody i gumka: który sposób antykoncepcji wybrać?
- Tabletki antykoncepcyjne dla nastolatki
- Plaster, pierścień, czy pigułka? - decyduje ginekolog
- Jak nie zajść w ciążę - poradnik wideo dla młodzieży
Które metody antykoncepcyjne poleca się nastolatkom? W Polsce co czwarta dziewczyna w wieku 15-19 lat ma za sobą inicjację seksualną. Spośród nich co roku ok. 20 tysięcy zostaje matkami, na ogół dlatego, że uprawiały seks bez zabezpieczenia.
Naturalne metody i gumka: który sposób antykoncepcji wybrać?
- Naturalne metody antykoncepcji wymagają dużej samodyscypliny i dobrej znajomości własnego ciała. Przy metodzie termicznej codziennie rano trzeba zmierzyć temperaturę i ją zanotować. Trudno oczekiwać od nastolatki takiej skrupulatności. Poza tym owulację sygnalizuje podniesienie temperatury zaledwie o pół stopnia. A o tyle może wzrosnąć także z powodu zdenerwowania przed klasówką czy kataru. Z kolei obserwacja śluzu szyjkowego to rozwiązanie dla osób, które dobrze znają swoje ciało i mają ustabilizowane życie seksualne. A nastolatki często zmieniają partnerów, wskutek czego może dojść do zmian flory bakteryjnej w pochwie, a zatem i wyglądu śluzu.
WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) rekomenduje używanie prezerwatyw przez nastolatki nawet wtedy, gdy dziewczyna stosuje antykoncepcję hormonalną.
- Prezerwatywa jest skuteczniejsza w zapobieganiu ciąży niż metody naturalne, ale pod warunkiem że jest dobrze założona, a jej rozmiar został dobrany do wielkości penisa. A z tym chłopcy mogą mieć problem. Plusem gumki jest jej dostępność, bo nastolatek może ją bez trudu kupić, i zabezpieczenie przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Chroni np. przed HIV i wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C.
Tabletki antykoncepcyjne dla nastolatki
Stanowią najpewniejszy sposób zapobiegania ciąży, ale ginekolog nie przepisze ich nastolatkom poniżej 15. roku życia (patrz ramka). Wątpliwe, by wystawił na nie receptę dziewczynom przed 16. rokiem życia, u których układ podwzgórze–przysadka–jajniki, sterujący cyklem miesięcznym, nie jest jeszcze dojrzały. Nie przepisze też hormonalnych środków antykoncepcyjnych, jeśli nastolatka nie miesiączkuje regularnie od roku. Trzeba bowiem najpierw zdiagnozować przyczynę nieprawidłowych cykli i w razie konieczności podjąć leczenie. Lekarz może jednak odmówić wypisania recepty także z powodu niepełnoletności pacjentki, ze względów medycznych (np. występowanie w rodzinie zakrzepicy) lub etycznych. W tym ostatnim przypadku musi wskazać lekarza, który nie jest przeciwny antykoncepcji hormonalnej. Przed jej zaleceniem ginekolog zobowiązany jest do przeprowadzenia dokładnego wywiadu lekarskiego, wykonania badania ginekologicznego i pomiaru ciśnienia krwi. Inne badania przeprowadza się w uzasadnionych sytuacjach klinicznych.
Plaster, pierścień, czy pigułka? - decyduje ginekolog
O wyborze rodzaju hormonalnego środka antykoncepcyjnego decyduje ginekolog, który stara się dopasować go do konkretnej pacjentki. W przypadku nastolatek rekomendowane są preparaty dwuskładnikowe z niską zawartością hormonów (estradiolu i progesteronu) w postaci plastrów, dopochwowych pierścieni lub tabletek. Najrzadziej lekarze proponują plaster, choćby z tego względu, że nastolatka może nie zauważyć, że się odkleił. Lepszym rozwiązaniem jest pierścień, który zakłada się raz na 3 tygodnie (nowy wkłada się po tygodniu przerwy). Jednak czasami nastolatki miewają problemy z jego aplikacją.
Najczęściej ginekolodzy zalecają dwuskładnikowe tabletki z niską dawką hormonów. Wymagają co prawda samodyscypliny, trzeba je bowiem zażywać codziennie o tej samej porze, aby były skuteczne, ale są wygodne w stosowaniu. Najnowocześniejsze preparaty zażywa się bez żadnej przerwy. Część tabletek, oznaczona innym kolorem, to placebo, czyli nie zawierają one hormonów (np. system 24 + 4 lub 26 + 2). Takie właśnie wybiera się dla nastolatek, ponieważ nie muszą pamiętać, kiedy trzeba sięgnąć po nowe opakowanie pigułek.
Regulacje prawne
Nastolatki mogą legalnie uprawiać seks od 15. roku życia. Rozpoczęcie współżycia seksualnego, zajście w ciążę, urodzenie dziecka przed osiągnięciem tego wieku lekarze są zobowiązani zgłosić odpowiednim władzom. Dziewczęta poniżej 16. roku życia muszą zgłosić się do ginekologa z rodzicem/ opiekunem prawnym, ponieważ potrzebna jest jego zgoda na przeprowadzenie badania ginekologicznego, procedur diagnostycznych i leczniczych (w tym przepisanie środków antykoncepcyjnych). Pomiędzy 16. a 18. rokiem życia decyzję o procedurach diagnostyczno-leczniczych podejmują równolegle nastolatek i jego rodzice. W praktyce oznacza to, że 16-latka może sama pójść do ginekologa i poprosić go o przepisanie środków antykoncepcyjnych, ale rodzice muszą wyrazić na to zgodę. Prawo nie precyzuje, czy ma być ona udzielona osobiście, czy na piśmie. Niektórym lekarzom wystarcza stwierdzenie nastolatki, że opiekunowie zgadzają się na stosowanie antykoncepcji hormonalnej, inni zaś czują się zobowiązani do powiadomienia ich o tym fakcie. Po 18. roku życia dziewczyna sama stanowi o swoim zdrowiu.
Jak nie zajść w ciążę - poradnik wideo dla młodzieży
miesięcznik "Zdrowie"
Porady eksperta
