Ocet jabłkowy– właściwości, działanie, zastosowanie i przeciwwskazania
Ocet jabłkowy znany był już w starożytności. Tradycyjnie stosuje się go na wiele dolegliwości, jednak tylko niektóre przypisywane mu właściwości znalazły potwierdzenie w badaniach naukowych. Ocet jabłkowy ma działanie przeciwbakteryjne, obniża poziom glukozy we krwi, wpływa korzystnie na układ krążenia i może pomagać w odchudzaniu. Dowiedz się więcej o właściwościach leczniczych octu jabłkowego.
Spis treści
- Ocet jabłkowy - charakterystyka ogólna
- Z czego składa się ocet jabłkowy?
- Kwas jabłkowy a ocet jabłkowy
- Czy ocet jabłkowy jest zdrowy?
- Jak działa ocet jabłkowy?
- Ocet jabłkowy - właściwości lecznicze
- Ocet jabłkowy a poziom glukozy
- Ocet jabłkowy a odchudzanie
- Zastosowanie octu jabłkowego
- Przeciwwskazania picia octu jabłkowego
- Ocet jabłkowy - stosowanie. Na czczo czy po posiłku?
- Ocet jabłkowy - dawkowanie
- Ocet jabłkowy w ciąży
- Ocet jabłkowy dla dziecka
Ocet jabłkowy - charakterystyka ogólna
Przepis na ocet jabłkowy pozwala zachować zdrowie w dobrej kondycji. Roztwór ma żółto-brązową barwę i jest lekko mętny. Wyróżnia go charakterystyczny kwaśny octowy smak i zapach jabłek. Jak wskazuje nazwa, produkuje się go z jabłek – do rozdrobnionych owoców dodawane są drożdże, które przekształcają cukier zawarty w jabłkach na alkohol. Następnie bakterie fermentacji octowej fermentują alkohol do postaci kwasu octowego – głównego składnika octu jabłkowego. Obok niego powstają także nieduże ilości kwasu mlekowego i kwasu cytrynowego.
Ocet fermentowano już 5 tysięcy lat p.n.e. Jego walory doceniano w wielu starożytnych kulturach – egipskiej, babilońskiej, chińskiej, greckiej i rzymskiej.
Ocet jabłkowy był w starożytności używany do pobudzania krążenia, oczyszczania wątroby, krwi i węzłów chłonnych, wspomagania odporności na infekcje i poprawy sił witalnych. Hipokrates, ojciec medycyny, często zalecał ocet jabłkowy w połączeniu z miodem na kaszel i przeziębienie.
Z czego składa się ocet jabłkowy?
W occie jabłkowym znajdują się enzymy, aminokwasy, pektyny, związki polifenolowe (kwas galusowy, katechiny, epikatechiny, kwasy: chlorogenowy, kawowy i kumarowy w łącznej ilości 400 – 1000 mg/l) oraz niewielkie ilości witamin i składników mineralnych: witamina B1, witamina B2, witamina B3, witamina B5, witamina B6, biotyna, kwas foliowy i witamina C, a także sód, fosfor, potas, wapń, żelazo i magnez. Łyżka stołowa octu dostarcza ok. 3 kcal. Dobry ocet jabłkowy powinien zawierać tzw. "matkę octu", czyli substancję złożoną z celulozy i bakterii kwasu octowego, która odpowiada za jego mętność. Można spotkać się z opinią, że tylko ocet z "matką" ma działanie prozdrowotne, jednak nie jest to potwierdzona teoria.
Obecnie octowi jabłkowemu przypisuje się dziesiątki zdrowotnych właściwości. Wiele z nich nie znalazło jeszcze potwierdzenia w nauce. Wiadomo jednak na pewno, że pod niektórymi względami stosowanie octu może być pomocne.
Kwas jabłkowy a ocet jabłkowy
Ocet jabłkowy to nie jest to samo co kwas jabłkowy, choć często pojęcia te traktowane są na równi, a niesłusznie. Różnica polega na tym, że kwas jabłkowy to organiczny związek chemiczny naturalnie występujący w owocach. Natomiast ocet jabłkowy jest wynikiem procesu fermentacji surowców roślinnych.
Czy ocet jabłkowy jest zdrowy?
Wiele osób zastanawia się, na co działa ocet jabłkowy. Właściwości lecznicze substancji wykonanej z ekologicznych owoców są cenione od lat. Wykazuje następujące działanie:
- antybakteryjne,
- przeciwgrzybicze,
- obniża poziom cukru we krwi,
- wspomaga odchudzanie,
- zmniejsza łaknienie,
- poprawia pracę serca,
- redukuje łupież,
- obniża cholesterol,
- chroni przed nadciśnieniem.
Włączenie octu jabłkowego do codziennej diety wzbogaca również florę jelitową, dzięki czemu organizm zyskuje wzmocnioną odporność. Zawarte w ocie jabłkowym aminokwasy, polifenole czy witaminy takie jak B1, B2, B3, B6 oraz witaminę C, a także biotynę i kwas foliowy świadczą o wielu korzyściach zdrowotnych roztworu pozyskanego z naturalnej fermentacji.
Jak działa ocet jabłkowy?
Lekarze i naukowcy często zaznaczają, że jelita to drugi mózg. Zatem dostarczanie do organizmu cennych właściwości octu jabłkowego wpływa na kondycję całego ciała. Ważne jednak, aby kupować wyłącznie ekologiczne produkty, które posiadają mętny osad na dnie. W ten sposób mamy gwarancję, że znajdują się w nim niezbędne składniki odżywcze i prozdrowotne.
Działanie octu jabłkowego jest ściśle związane z tym, jakich rezultatów oczekujemy. Chcąc zadbać skórę głowy, wystarczy przygotować domową płukankę, dodając dwie łyżki do litra przegotowanej wody. W ten sposób zmniejszymy ilość wydzielanego sebum i pozbędziemy się łupieżu. Chcąc wzmocnić odporność, czy obniżyć cukier we krwi, należy pić go na czczo lub dodawać do różnych potraw.
Ocet jabłkowy - właściwości lecznicze
Ocet jabłkowy działa przeciwbakteryjnie
Główny składnik octu jabłkowego – kwas octowy - ma potwierdzone działanie antybakteryjne i antyseptyczne. Ocet jabłkowy był tradycyjnie wykorzystywany do czyszczenia powierzchni i ich odkażania, leczenia grzybicy paznokci, wszy, brodawek i infekcji ucha. Wiele z tych zastosowań nie znalazło potwierdzenia w badaniach naukowych. Udowodniono jednak, że ocet jabłkowy hamuje namnażanie bakterii chorobotwórczych, ale dopiero w stężeniach, które mogą uszkadzać komórki skóry właściwej.
Lepiej zatem nie stosować go bezpośrednio na skórę w wyższej koncentracji, tylko używać do odkażania narzędzi i powierzchni. 2-procentowy roztwór kwasu octowego o pH=2 jest skuteczny w leczeniu zapalenia ucha środkowego, jednak może podrażniać skórę. Wydaje się, że najlepsze wykorzystanie przeciwbakteryjnych właściwości octu jabłkowego to zastosowanie jako naturalnego konserwantu do żywności w celu ochrony pożywienia przed zepsuciem. Płukanie i mycie warzyw i owoców w 4-procentowym roztworze kwasu octowego jest dobrą metodą ochrony przed zakażeniami drobnoustrojami chorobotwórczymi, które mogą bytować na świeżych produktach spożywczych.
Ocet jabłkowy wpływa pozytywnie na układ krążenia
W badaniu na szczurach wykazano, że podawanie octu jabłkowego obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów. Obecny w occie kwas chlorogenowy hamuje ponadto utlenianie cholesterolu LDL, co zmniejsza ryzyko miażdżycy. Udowodniono też, że wzbogacanie diety zwierząt kwasem octowym powoduje znaczne zmniejszenie skurczowego ciśnienia krwi (o 20 mm Hg) w porównaniu ze szczurami, w których diecie zamiast octu zastosowano wodę dejonizowaną. Brakuje badań, które potwierdziłyby hipotensyjne działanie octu jabłkowego u ludzi. Jego regularne stosowanie może wpływać na zmniejszenie czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Osoby, które spożywały sałatki z octem minimum 5-6 razy w tygodniu charakteryzowały się istotnie niższym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca w porównaniu z osobami, które jadły je rzadko.
Ocet jabłkowy reguluje poziom glukozy we krwi
Ocet jabłkowy zmniejsza stężenie glukozy we krwi i zwiększa wrażliwość komórek na insulinę. Jest polecany w diecie osób ze stanem przedcukrzycowym, cukrzycą, insulinoopornością i z wszelkimi zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Działanie hipoglikemiczne octu należy do jego najlepiej udokumentowanych właściwości, a odpowiada za nie kwas octowy. Zatem nie tylko ocet jabłkowy, ale każdy rodzaj octu oraz żywność nim konserwowana wpływa pozytywnie na regulację gospodarki węglowodanowej, co potwierdzono w wielu badaniach.
Kwas octowy działa wielokierunkowo i odpowiada aktywności aż trzech rodzajów leków stosowanych w problemach cukrzycowych – spowalnia wchłanianie cukru z pożywienia do krwi oraz rozkład skrobi do cukrów prostych (analogicznie do leku akarboza), zmniejsza glikemię poposiłkową i zwiększa wrażliwość komórek na insulinę (analogicznie do leku metformina), a przyjmowany przed snem obniża poziom glukozy na czczo, co sugeruje, że zwiększa wydzielanie insuliny (analogicznie do leku nateglinid).
U osób zdrowych po podaniu 50 g sacharozy i 60 ml octu jabłkowego nie stwierdzono istotnej zmiany w krzywej glukozowej, natomiast wydzielanie insuliny zmniejszyło się o 20% względem podania samej sacharozy.
Ocet jabłkowy a poziom glukozy
-
U osób z glikemią w normie dodanie 20 ml białego octu do sosu sałatkowego zmniejsza odpowiedź glikemiczną na mieszany posiłek zawierający 50 g węglowodanów.
-
Dodanie ok. 1 g kwasu octowego (taka ilość znajduje się w ok. 20 g octu) zmniejsza indeks glikemiczny potrawy o 20-35%.
-
Hipoglikemiczne właściwości octu dotyczą nie tylko osób zdrowych, ale też z insulinoopornością i cukrzycą typu 2. W jednym z badań osobom ze stwierdzoną insulinoopornością lub cukrzycą typu 2 podawano napój złożony z 20 g octu jabłkowego, 40 g wody i 1 łyżeczki sacharyny bądź napój placebo bezpośrednio przed posiłkiem mieszanym zawierającym 87 g węglowodanów. U osób z insulinoopornością glikemia poposiłkowa zmniejszyła się o 64%, a wrażliwość na insulinę wzrosła o 34% w porównaniu z kontrolą placebo. W przypadku cukrzyków typu 2 nie stwierdzono wyraźnego spadku glikemii, jednak wrażliwość na insulinę była wyższa o 19%.
-
Osoby zdrowe spożywały biały chleb (50 g węglowodanów w porcji) osobno i w towarzystwie kwasu octowego w 3 różnych stężeniach (1,1 , 1,4 , 1,7 g). Po 30 minutach od posiłku poziom glukozy był wyraźnie niższy w przypadku prób z kwasem octowym w porównaniu z kontrolą (sam chleb). Ponadto uczestnicy badania zostali poproszeni o ocenę poziomu sytości w skali od ekstremalnego głodu (-10) do ekstremalnej sytości (+10) przed posiłkiem i w 15-minutowych odstępach po posiłku. Najniższy poziom sytości uzyskano w wyniku spożywania samego chleba, a wskaźnik rósł wraz ze wzrastającym stężeniem dodanego kwasu octowego.
-
2 łyżki octu jabłkowego wypijane przed snem obniżają poziom glukozy na czczo do 4%.
Ocet jabłkowy a odchudzanie
Ocet jabłkowy może przyczyniać się do utraty nadmiernej tkanki tłuszczowej, ponieważ, jak wspomniano wyżej, reguluje poziom glukozy we krwi i zmniejsza wydzielanie insuliny, a to sprzyja zmniejszaniu masy ciała. Wpływa też na zwiększenie uczucia sytości. Nie można jednak traktować octu jabłkowego jako cudownego remedium na nadwagę. Ocet jabłkowy sprawdzi się jako element kuracji odchudzającej, która obejmuje odpowiednią dietę i aktywność fizyczną. Co na temat możliwości zastosowania octu jabłkowego w odchudzaniu mówią badania naukowe?
- Zdrowe dorosłe kobiety spożywały mniej kalorii w dni, w których w porannym posiłku pojawiał się ocet. Kobietom podawano wysokowęglowodanowe śniadanie (87 g węglowodanów) oraz ocet lub placebo. Wykonywały one swoje codzienne czynności i jadły posiłki bez kontroli, miały jednak dokładnie notować, co zostało zjedzone. Okazało się, że dodanie octu jabłkowego do śniadania powodowało mniejsze o 200 kcal spożycie kalorii w danym dniu.
- W Japonii przeprowadzono badanie na 175 zdrowych osobach otyłych. Podzielono je na 2 grupy, z których jedna wypijała codziennie przez 12 tygodni czystą wodę, a druga porcję wody z octem. Diety dla obu grup były podobne, a uczestnicy badania prowadzili dzienniki żywieniowe. Osoby stosujące wodę z octem straciły na wadze więcej, jednak nie były to duże spadki (0,9 – 1,8 kg w 3 miesiące). Uczestnicy obu grup z powrotem przytyli po zakończeniu badania.
Dodanie kwasu octowego do posiłku zwiększa uczucie sytości, jednak mechanizm tego działania nie jest dokładnie wyjaśniony.
Zastosowanie octu jabłkowego
Octu jabłkowego nie powinno się wypijać bezpośrednio w większych ilościach. Najlepiej łyżkę lub 2 łyżki stołowe rozcieńczać w szklance wody i wypijać na czczo lub do posiłku 1-2 razy dziennie. Czysty ocet jabłkowy ma kwaśny odczyn i może uszkadzać szkliwo zębów. W nadmiernej ilości może tez podrażnić i poparzyć jamę ustną i przełyk. Ostrożnie do stosowania octu jabłkowego powinny podejść osoby przyjmujące leki obniżające poziom glukozy we krwi. Ocet w połączeniu z lekiem może spowodować hipoglikemię.
W jakim celu można stosować ocet jabłkowy?
-
1 łyżka octu jabłkowego wymieszana ze szklanką wody podczas spłukiwania włosów nadaje im połysk.
-
Częstą przyczyną refluksu i zgagi jest zbyt zasadowe środowisko żołądka. Picie szklanki wody z 1 łyżką octu jabłkowego łagodzi palenie w przełyku.
-
Ocet jabłkowy z wodą stymuluje wydzielanie enzymów trawiennych i pomaga w niestrawności.
-
Woda z octem jabłkowym pita na czczo może zapobiegać zaparciom.
-
Dzięki swoim właściwościom przeciwbakteryjnym rozcieńczony ocet jabłkowy może służyć jako naturalny dezodorant i tonik do twarzy.
-
Ocet jabłkowy można stosować jako płukankę na ból gardła. Należy użyć 1/3 szklanki octu, uzupełnić wodą i płukać gardło kilka razy dziennie.
Ocet jabłkowy na jelita i trawienie
Ocet jabłkowy dostarcza wiele kultur bakterii probiotycznych. Dzięki temu w jelitach powstaje bariera ochronna wzmacniającą organizm nie tylko przed infekcjami. Picie mieszanki o poranku wspomaga trawienie oraz utrzymuje uczucie sytości na dłużej.
Ocet jabłkowy do płukania gardła
Antybakteryjne i przeciwzapalne właściwości octu jabłkowego przyda się także w momencie wystąpienia bólu gardła. W tym celu należy wymieszać dwie, lub trzy łyżki octu z letnią, przegotowaną wodą i płukać gardło trzy razy dziennie.
Nacieranie octem jabłkowym - na co pomaga?
Zawartość kwasu octowego i chlorogenowego przyspiesza regenerację skóry, a obecność drożdży i bakterii probiotycznych wspomaga walkę z trądzikiem. Chcąc zachować optymalny poziom nawilżenia skóry. Przygotowując domowy tonic warto przetrzeć nim delikatnie twarz za pomocą wacika, aby poprawić koloryt i wygładzić zmarszczki. Prosta wcierka sprawdzi się w przypadku nadmiernego przetłuszczania, łupieżu czy wypadania włosów.
Przeciwwskazania picia octu jabłkowego
Choć kuracja polegająca na piciu octu jabłkowego niesie ze sobą wiele korzyści, to jednak nie każdemu zaleca się sięganie po miksturę na bazie octu. Przeciwwskazaniem do spożywania mieszanki są następujące schorzenia:
- zgaga,
- zapalenie błony śluzowej żołądka,
- zapalenie dwunastnicy,
- wrzody żołądka,
- wrzodzejące zapalenie jelita grubego,
- choroby wątroby,
- inne choroby układu pokarmowego.
Nie zaleca się również picia octu jabłkowego osobom przyjmującym leki na obniżenie poziomu cukru we krwi oraz kobietom w ciąży.
Ocet jabłkowy - stosowanie. Na czczo czy po posiłku?
Ocet jabłkowy należy pić na czczo lub na 20 minut przed posiłkiem.
Ocet jabłkowy - dawkowanie
Dietetycy zalecają, aby spożycie roztworu octowego ograniczyć do dwóch dawek dziennie. Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku kiedy pierwszy raz sięgamy po ocet jabłkowy, dobrym rozwiązaniem jest picie roztworu raz dziennie, na czczo. Następnie po dwóch tygodniach można stopniowo wdrażać picie octu dwa razy dziennie.
Ile octu jabłkowego na szklankę wody?
Prozdrowotne właściwości octu jabłkowego opierają się na przestrzeganiu właściwych proporcji. Na szklankę wody należy wlać maksymalnie dwie łyżki octu jabłkowego. W początkowej fazie kuracji dobrym rozwiązaniem jest wykonanie roztworu z dodaniem tylko jednej łyżki octu jabłkowego.
Ile octu jabłkowego można wypić dziennie?
Maksymalna dawka wynosi cztery łyżki dziennie, ważne jest zachowanie określonej ilości, ponieważ w przeciwnym razie może dojść do zakwaszenia organizmu.
Jak często można pić ocet jabłkowy?
Niektórzy decydują się na spożywanie roztworu z octu jabłkowego przed każdym posiłkiem, zwracamy jednak uwagę, że tego typu praktyka może być szkodliwa dla organizmu. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest picie mieszanki dwa razy dziennie, ale zawsze przed posiłkiem.
Jak długo można pić ocet jabłkowy?
Ocet jabłkowy jest bezpieczny dla organizmu, o ile nie ma przeciwwskazań do jego spożywania, stąd nie trzeba stosować przerw w kuracji. Jeśli jednak obawiamy się zakwaszenia organizmu, można działać naprzemiennie, czyli dwa tygodnie pić ocet, a na kolejne dwa odstawić kurację. Bezwzględnie należy obserwować organizm, a w przypadku wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości odstawić mieszankę.
Czy ocet jabłkowy się psuje?
Nie, ponieważ jest to naturalny konserwant. Jednak dla zachowania jego wartości odżywczych zaleca się przechowywanie butelki w lodówce.
Ocet jabłkowy w ciąży
Kobietom w ciąży nie zaleca się stosowania kuracji octowej polegającej na spożywaniu roztworu. Natomiast chcąc wzmocnić organizm, można dodawać kilka kropel octu do domowego sosu do sałatek, przełamując kwaśny smak odrobiną miodu.
Ocet jabłkowy dla dziecka
Ocet jabłkowy nie może być podawany przed ukończeniem 24 miesiąca życia. Natomiast po skończeniu dwóch lat, maluch może spożywać niewielkie ilości zbliżone do tych zalecanych kobietom w ciąży, czyli w postaci kilku kropel delikatnego dressingu do sałatki. Dzieci po piątym roku życia można od czasu do czasu podać dziecku roztwór, ale o znacznie mniejszym stężeniu, czyli łyżeczka ekologicznego octu jabłkowego na szklankę przegotowanej i ostudzonej wody.
