Rakotwórcza żywność - które produkty zwiększają ryzyko nowotworów?

2020-02-03 22:19

Rakotwórcza żywność istnieje? Z badań naukowych wynika, że alkohol, mięso czerwone, nadmiar białka i tłuszczu, zwłaszcza zwierzęcego zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwory. Rakotwórczo działa też dieta bogata w produkty solone, cukry i wysokoprzetworzone węglowodany. Sprawdź, czego nie jeść (a przynajmniej ograniczyć), żeby nie zachorować na raka.

Rakotwórcza żywność - które produkty zwiększają ryzyko nowotworów?
Autor: Thinkstockphotos.com

Spis treści

  1. Rakotwórcza żywność to:
  2. Jakie produkty należy spożywać w profilaktyce raka? Zobacz [#TOWIDEO]
  3. Dieta wysokotłuszczowa zwiększa ryzyko nawrotu nowotworu

Rakotwórcza żywność, a raczej idea, że to co jemy wpływa na rozwój raka jeszcze pod koniec lat 70. była traktowana abstrakcyjnie przez naukowców. Teraz nie ma jednak wątpliwości - to, co jemy, może zwiększać ryzyko zachorowania na raka.

Światowy Fundusz Badań nad Rakiem (World Cancer Research Fund, WCRF) i Amerykański Instytut Badań nad Rakiem (American Institute for Cancer Research, AICR) – największe na świecie organizacje zajmujące się badaniem wpływu stylu życia, w tym sposobu odżywiania, na ryzyko rozwoju nowotworów – szacują, że predyspozycje genetyczne są odpowiedzialne tylko za 5-10 proc. przypadków raka, natomiast nieodpowiednia dieta, nadwaga i otyłość oraz brak aktywności fizycznej – za 3-8 razy więcej nowotworów.

To, że czynniki środowiskowe mają istotny udział w rozwoju raka, potwierdziły badania nad migrantami i obserwacje krajów azjatyckich, w których zachorowalność na raka wzrastała zbyt szybko, by przypisać ją zmianom w genach.

I tak np. zachorowalność na raka piersi i jelita grubego zwiększyła się trzykrotnie w drugim pokoleniu japońskich emigrantów do USA, co według badaczy wiąże się z przejęciem amerykańskiego stylu życia, w tym zwyczajów żywieniowych. Inne badania pokazują, że coraz większe rozpowszechnienie zachodniego stylu życia w krajach azjatyckich sprawia, że systematycznie wzrasta tam zachorowalność na raka piersi i prostaty.

Rakotwórcza żywność to:

Z badań naukowych wyłania się kilka istotnych czynników ryzyka nowotworów.

Alkohol – potwierdzono, że zwiększa ryzyko raka ust, krtani, gardła, przełyku, piersi, jelita grubego u mężczyzn, prawdopodobnie też raka jelita grubego u kobiet i raka wątroby.

Ryzyko zachorowania na raka okrężnicy zwiększa się o 25 proc. przy piciu 2 kieliszków wina dziennie lub 1/2 litra piwa w porównaniu do osób niepijących. Nawet niskie i umiarkowane picie alkoholu podwyższa ryzyko nowotworu piersi (alkohol zmienia metabolizm estrogenów).

Sól – dieta bogata w produkty solone zwiększa ryzyko nowotworów nosogardzieli i żołądka. Sól podrażnia błonę śluzową.

Mięso czerwone – potwierdzono, że zwiększa ryzyko nowotworów okrężnicy i odbytu, a wyniki sugerują też nowotwory trzustki, płuc, przełyku, żołądka, prostaty i macicy. Najbardziej niebezpieczne są przetwory mięsne (wędliny) – podwyższają ryzyko zachorowania na raka okrężnicy o ok. 36 proc. przy jedzeniu 100 g dziennie.

Zawarte w mięsie czerwonym żelazo hemowe jest katalizatorem powstawania tzw. stresu oksydacyjnego, czyli zmian zapalnych, i przez to również karcynogenów (tzw. N-nitrozoamin). Mięso czerwone zwiększa stężenie insuliny i nasila insulinooporność. W pieczonym i grillowanym mięsie powstają związki rakotwórcze.

Nabiał – badania sugerują, że zwiększa ryzyko nowotworu prostaty, jednak z drugiej strony dieta z dużą zawartością wapnia zmniejsza ryzyko raka jelita grubego.

Tłuszcz (ogółem) – jego nadmiar może podwyższyć ryzyko raka piersi u kobiet. Dieta niskobłonnikowa z wysokim udziałem tłuszczów, szczególnie zwierzęcych (typowa dieta polska), sprzyja wyższym stężeniom estrogenów i wolniejszemu ich metabolizmowi (nadmiar estrogenów jest w mniejszym stopniu usuwany z kałem i z powrotem wchłaniany do wątroby).

Białko – nadmiar białka, głównie zwierzęcego, zwiększa stężenie hormonu IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu 1), który sprawia, że komórki szybko się dzielą. O ile u dzieci powoduje to, że organizm rośnie, o tyle u dorosłych nadmierna stymulacja podziałów komórkowych może promować rozwój raka.

Cukry i wysokoprzetworzone węglowodany – sprzyjają nadwadze, podwyższają stężenie insuliny, która w dużych ilościach jest hormonem pronowotworowym, wywołują insulinooporność, zwiększają procesy zapalne w organizmie.

Jakie produkty należy spożywać w profilaktyce raka? Zobacz [#TOWIDEO]

Co jeść, aby uniknąć raka?
Ważne

Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko raka trzonu macicy, przełyku, trzustki, pęcherzyka żółciowego, nerki, piersi i jelita grubego. Ryzyko zachorowania rośnie już od BMI 23 (>>> OBLICZ SWOJE BMI). Nadwaga i otyłość zwiększają zmiany zapalne w organizmie, co sprzyja tworzeniu się naczyń krwionośnych guza i podziałowi jego komórek.

Wywołują też oporność na insulinę, a duża ilość tego hormonu promuje wzrost nowotworów, sprzyja mnożeniu się komórek nowotworowych, utrudnia ich śmierć. Nadwaga i otyłość u kobiet po menopauzie zwiększają produkcję estrogenów, które stymulują podziały komórek nowotworowych.

Dieta wysokotłuszczowa zwiększa ryzyko nawrotu nowotworu

Wiele badań potwierdza, że wśród czynników wpływających na ryzyko nawrotu nowotworu duże znaczenie ma nadmiar tłuszczu w diecie, szczególnie w raku piersi. I tak np. w badaniach przeprowadzonych w USA u kobiet w wieku pomenopauzalnym chorych na nowotwór piersi stosowanie diety wysokotłuszczowej (głównie tłuszcz nasycony) sprzyjało rozprzestrzenianiu się komórek nowotworowych do węzłów chłonnych.

W innym badaniu u kobiet z rakiem piersi ryzyko śmierci wrastało o 40 proc. z każdym 1000 g tłuszczu spożywanego na miesiąc (niskotłuszczowa dieta roślinna dostarcza ok. 600 g tłuszczu, typowa polska dieta – ok. 2100 g). Jedno z badań pokazało również, że szanse przeżycia u kobiet z nowotworem piersi maleją na skutek nadmiernej masy ciała – kobiety o najwyższym BMI miały o 2,5 razy większe ryzyko zgonu przez 5 lat od diagnozy w porównaniu z kobietami o najniższym BMI.

Istotne znaczenie ma też palenie papierosów i alkohol. W badaniu porównującym kobiety z nowotworem piersi w obu piersiach z kobietami z nowotworem w jednej okazało się, że unikanie alkoholu, utrzymywanie prawidłowej wagi i niepalenie tytoniu zmniejszało ryzyko drugiego raka piersi. Kobiety otyłe miały o 50 proc. wyższe ryzyko nowotworu w drugiej piersi, a u tych, które piły ponad 7 drinków w tygodniu, zwiększało się ono aż o 90 proc.

To ci się przyda

Dekalog antynowotworowy

Oto zalecenia WCRF i AICR dotyczące profilaktyki raka:

  1. Utrzymuj prawidłową masę ciała (BMI 18,5-24,9).
  2. Ćwicz co najmniej 30 minut każdego dnia.
  3. Unikaj słodkich napojów.
  4. Ogranicz żywność o wysokiej gęstości energetycznej (zawierającej dużo kalorii w małej objętości).
  5. Jedz więcej różnych warzyw, owoców, całych ziaren i roślin strączkowych.
  6. Ogranicz jedzenie czerwonego mięsa (m.in. wołowiny, wieprzowiny, baraniny) i unikaj przetworów mięsnych (wędlin).
  7. Ogranicz picie alkoholu do 2 drinków dla mężczyzn i 1 drinka dla kobiet dziennie (drink to 330 ml piwa, 125 ml wina lub 25 ml wódki czy whisky).
  8. Ogranicz słoną żywność i produkty konserwowane solą.
  9. Nie zażywaj suplementów, by chronić się przed rakiem.
  10. Nie pal ani nie żuj tytoniu.

Źródło: aicr.org

miesięcznik "Zdrowie"